قلعه کنگلو شاهکاری از دوران ساسانی با قرار گیری در یک استتار طبیعی و موقعیت سوق الجیشی در طول تاریخ از دستبرد ، تجاوز ،تخریب مغولان و حمله اعراب درامان مانده است .
به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سامان توفیق سرپرست پروژه ملی غار- دژ اسپهبد خورشید این مطلب را در جمع خبرنگارانی که برای بازدید از دژ اسپهبد خورشید و قلعه کنگلو به منطقه رفته بودند مطرح کرد.
او با اشاره به اینکه این بنا از یک هسته مرکزی و دو بازو تشکیل شده است، دژ کنگلو را به عقابی با بال های باز تشبیه کرد که بال‌هایش همان بازوهایی است که برای جلوگیری از رانش هسته مرکزی دژ تعبیه شده است. دژ کنگلو از پلان منحصر بفردی در میان قلاع و استحکامات دفاعی ایران برخوردار است که با بهره گیری از تکنیک های بومی البرز ساخته شده و دارای معماری اشکانی- ساسانی است.
به گفته وی در فرم تاق ها این قلعه قابل قیاس با غار دژ اسپهبد خورشید در همین منطقه و قلعه دختر فیروزآباد، کاخ سروستان و مجموعه تخت سلیمان در دیگر نقاط ایران است. از این دژ سازه هایی با پلان چهار گوش و بقایای اندودکاری با کاوش باستان شناسی بیرون آمد که نشان می دهد برای ذخیره آب و مایعات ایجاد شده اند.
او نوع معماری قلعه کنگلو را از دوره ساسانی و مصالح بکار رفته درآن را از جنس سنگ و گچ نیم کوب اعلام کرد و گفت: اندود گچ با خاکی که دارای اکسید آهن است نمای سرخ فام دژ کنگلو را سبب شده که البته در دهه اخیر شاید به دلایل تغییرات آب و هوایی و دخل و تصرف انسانی در طبیعت و اقلیم منطقه، کمی این سرخی کاسته و دگرگون شده است.
وی افزود: این قلعه در استتار طبیعی بالای دره باستانی آرم و در شکاف بخشی از رشته کوههای البرز در سوادکوه قرار دارد و همین یکی از دلایلی بوده که از دستبرد و تجاوز بیگانگان و غارتگران در امان مانده است.
توفیق گفت: در محوطه پیرامون قلعه، گورهایی رو به قلعه یا قله خرونرو مورد کاوش قرار گرفته که متعلق به اعصار آهن و دوره ساسانی هستند.
سرپرست پروژه ملی غار- دژ اسپهبد خورشید از مهمترین کشفیات این محوطه را نگین انگشتری اعلام کرد که واژه فرحی به معنی خوشبختی و شادکامی بر روی آن به وضوح قابل رویت است.
وی با اشاره به تعیین حریم شدن محوطه قلعه کنگلو اظهار امیدواری کرد در آینده نزدیک زمین‌های اطراف خریداری شده و با تعامل بین دستگاه‌های مختلف این محوطه باستانی با ارزش برای بازدید گردشگران مناسب‌تر شود.
وی با اشاره به اینکه قلعه کنگلو در جنوب رشته کوه «خرو نرو» با ارتفاع ۳۶۲۰ متر قرار دارد، گفت: بومیان «خِرو نِرو» را چِکِل به معنی چکاد کوه و صخره دست نیافتنی می نامند و به باور ایشان، چِکِل آنقدر بلند است که خورشید هر روز برای طلوع از زیر آن بالا آمده و در هنگام غروب از یال غربی چِکِل پایین می رود.
به گفته او این رشته کوه حد شرقی استان مازندران با استان سمنان و شرقی ترین بخش سوادکوه است.
این باستان شناس گفت: نکته جالب توجه این که خط رأس قلعه کنگلو دقیقا با وسط رشته کوه خِرو نِرو تنظیم شده و پلان و فرم خاص این دژ، گمانه هایی مبنی بر کاربرد نجومی دژ کنگلو و چِکِل را تقویت می‌کند که نیازمند بررسی های اخترشناسان و محققین این بخش هست.
توفیق با بیان اینکه هنوز باستان شناسان در تعیین کاربری قلعه کنگلو به اتفاق نظر نرسیده اند اظهار داشت: با توجه به شواهد موجود و ساختار معماری این بنا می تواند نیایشگاه، بنای یادمانی، کوشک سلطنتی، تفرجگاه و... باشد.
سرپرست پروژه ملی غار- دژ اسپهبد خورشید تصریح کرد :با توجه به وجود ساختار باقی مانده از سازه‌های ذخیره آب به طور حتم این قلعه در گذشته محل زندگی بوده است.
وی با اشاره به اینکه کنگِلو در زبان محلی مازندرانی به کنگِلی هم معروف است، تصریح کرد: کَنگِلی در زبان مازندرانی به زنبور گفته می‌شود.
شاید به دلیل اینکه کندوی زنبور عسل همیشه یادآور و الهام بخش دژ و قلعه هست و قلعه کنگلو هم تشبیه به آن شده است.
او افزود: همچنین واژه «لی یا لو» در زبان مازندرانی به معنی غار یا اِشکفت است مانند اسامی غارهای پلنگِ لی، دیوِلی، بِزِلی و... که در صفحات البرز دیده می شوند.
این پژوهشگر با اشاره به قرار گیری قلعه کنگلو در دره آریم افزود: در وجه تسمیه نام «آریم» به شهر «آرِم خواست» در متون جغرافیایی بر می‌خوریم، که ریشه ساسانی دارد و در کوه قارِن قرار داشته است.
او افزود: در قرن سوم وقتی اعراب بر آل قارِن غلبه می کنند، حکومت این کوهستان به شهریار باوندی واگذار می شود و نام کوه به شهریار کوه تغییر نام پیدا کرد و نشست گاه ییلاقی اسپهبدان در آریم بود.
این باستان شناس با اشاره به مرمت موردی قلعه کنگلو در اوایل دهه ۹۰ گفت: در حال حاضر شکافی طولی روی برج مرکزی آن ایجاد شده که متأسفانه به دلیل برداشت داربست های فلزی که تا چندی پیش اثر را نگاه می داشت با کوچکترین رانش و زمین لرزه، خطر ریزش این معماری بی نظیر را تهدید می کند.
منبع: خبرگزاری مهر
پایان خبر
رفتن به صفحه آرشیو اخبار
